លោកវិទូ | ថ្ងៃចន្ទ ១២ រោច ខែផល្គុន ព.ស. ២៥៦២ ត្រូវនឹងថ្ងៃទី ០១ មេសា ២០១៩ ។
ពុទ្ធចរិតៈ ថ្លែងពីព្រះជីវប្រវត្តិនៃព្រះគោតម
លោក គួច – គីឡេង(*) ប្រែរៀបរៀង (តនឹងចប់)
អត្ថបទក្បាលទី២ ឆ្នាំទី៣៣ ខ្សែទី៨ ព.ស ២៥០៤ គ.ស ១៩៦១ ទំព័រ ៨៤៦
គាថាទី ៦:- ព្រឹកឡើងព្រះសិទ្ធត្ថកុមារយាងទៅដល់អាស្រមរបស់តាបសម្នាក់ ហើយទ្រង់ដោះគ្រឿងអលង្ការប្រគល់ទៅឲ្យឆន្ទអមាត្យរួច ប្រាប់ថាឲ្យត្រឡប់ទៅព្រះរាជធានីវិញចុះ ប៉ុន្ទែឆន្ទអមាត្យប្រកែកពុំព្រមត្រឡប់ ដោយហេតុថា ព្រះអង្គមិនស្ដេចយាងទៅផ្ទះផង តែថាព្រះអង្គបង្ខិតបង្ខំឲ្យទាល់តែទៅបាន ។ ទ្រង់ផ្ញើជាប់ជាមួយឆន្ទអមាត្យទៅផ្ទះផងនូវសារលិខិតដល់ព្រះវរបិតានឹងបិយមហាជនរបស់ព្រះអង្គ ។ ព្រះអង្គទ្រង់កាត់ព្រះកេសាដោយព្រះខាន់ដ៏មុត ហើយគ្រវែងចោលទាំងដុំទៅឰដ៏អាកាស ។ ទេវតាក៏ទទួលយកទៅដំកល់ទុកសម្រាប់ជាទីសក្ការបូជា ។ ទេវតាស្រាប់តែតំណែងខ្លួនជាពនេចរម្នាក់យកចីវរមកថ្វាយព្រះអង្គ ៗ ក៏ទទួលហើយចូលទៅកាន់អាស្រមបទទៅ ។
គាថាទី ៧:- ពេលដែលចូលកាន់អាស្រមបទនោះ ព្រះសិទ្ធត្ថសមណៈ បានពត៌មានពីអ្នកនៅក្នុងទីនោះថា តាបសទាំងនោះបានប្រតិបត្តិកម្មដ្ឋាន ដើម្បីគ្រាន់តែទៅកាន់ស្ថានទេវលោក បន្ទាប់ពីលោកនេះទៅប៉ុណ្ណោះ ។ ធម៌នេះពុំបានញ៉ាំងព្រះទ័យព្រះគោតមឲ្យយល់ព្រមផងទេ ព្រោះគោលបំណងរបស់ព្រះអង្គពុំមែនចង់ទៅទេវលោកទេ គឺចង់យកជ័យជំនះខាងការកើតស្លាប់ ។ ការទោកាន់ទេវលោកព្រះសិទ្ធត្ថសមណៈគិតពុំឃើញដោយច្បាស់ថា "គ្រាន់តែជាការផ្លាស់ចំណងមួយទៅចំណងមួយប៉ុណ្ណោះ" ។ ព្រះអង្គក៏ចាកចេញពីទីនោះ ហើយយាងទៅជួបនឹងតាបសម្នាក់ទៀតឈ្មោះអាឡារៈទៅ ។
គាថាទិ ៨:- ប្រជាពលរដ្ឋ, ព្រះមាតាចុងព្រះអង្គ ព្រះវរបិតានឹងព្រះអគ្គមហេសី លុះឃើញតែនាយសារថីនឹងសេះអាជានេយ្យវិលត្រឡប់ទៅវិញដោយពុំឃើញព្រះអង្គសោះដូច្នេះ ក៏ទ្រហោយំទ្រហឹងឡើងទាំងអស់គ្នា ។ នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះបាទសិរីសុទ្ធោទនៈ នឹងឆន្ទអមាត្យសុំខ្លួនដើរស្វែងរកព្រះសិទ្ធត្ថកុមារ ដើម្បីនឹងសុំយាងមករាជធានីវិញ ។
គាថាទិ ៩:- រដ្ឋមន្ត្រីនឹងឆន្ទអមាត្យក៏ចេញដំណើរទៅស្វែងរកអស់កន្លែងជាច្រើន បានឃើញព្រះអង្គនៅក្នុងអាស្រមបទលោកតាអាឡារៈ ។ រាជទូតទាំងនោះ បានសុំអង្វរព្រះអង្គដោយវិធីច្រើនបែបច្រើនយ៉ាង សូមព្រះអង្គវិលត្រឡប់មកកាន់រាជធានីចាស់វិញ តែព្រះអង្គពុំទទួលសោះ ហើយរាជទូតទាំងនោះវិលត្រឡប់មកវិញ ដោយក្រៀមក្រំស្រងូតស្រងាត់ ។
គាថាទី ១០:- កាលដែលព្រះគោតម ស្ដេចយាងទៅកាន់ក្រុងរាជគ្រឹះ ព្រះចៅពិម្ពិសារបានទតតាមបង្អួចវាំងឃើញព្រះអង្គហើយស្ដេចយាងដោយផ្ទាល់ព្រះអង្គ ទៅជួបនឹងព្រះវិជិតមារនៅឯគុហារខាងក្រៅក្រុង ។ ព្រះចៅផែនដីទ្រង់បានសន្ទនាជាមួយនឹងព្រះចៅសាសនាអស់កាលជាយូរ ហើយទ្រង់សាកសួរទៅទៀត អំពីហេតុដែលព្រះអង្គលះបង់ព្រះរាជអាណាចក្រចោល ។
គាថាទី ១១:- ព្រះបិតានៃលោកបានឆ្លើយថ្វាយព្រះពរតបនឹងសំនួររបស់ព្រះមហាក្សត្រយ៉ាងពិស្ដារ ។ ព្រះនរបតីក៏ទ្រង់និមន្តទុកឲ្យហើយថា បើព្រះអង្គបានទទួលលទ្ធផលតាមបំណងហើយសូមមេត្តាប្រោសនិមន្តទៅកាន់ទីក្រុងខ្ញុំព្រះករុណាកុំខាន ។
គាថាទិ ១២:- ព្រះគោតមបានស្ដេចយាងទៅជួបនឹងអាឡារតាបស ហើយពិភាក្សាជាមួយនឹងតាបសនោះយ៉ាងវែង អំពីទ្រឹស្ដីដែលអាឡារតាបសនោះបង្ហាត់បង្រៀន ។ ប៉ុន្តែ ព្រះវីរសាក្យមុនីទ្រង់ពុំបានទទួលយល់ស្របតាមទេ ដោយហេតុថា ការបង្រៀនជាបែបព្រហ្មញ្ញដែលនិយាយតែពីព្រលឹង (soul) នោះពុំទាន់រួចខ្លួនទេ ។
បន្ទាប់ពីនោះទៅ ព្រះសាក្យគោតមស្ដេចយាងទៅរកតាបសម្នាក់ទៀតនាមឧទកៈ ដែលបង្រៀកម្មដ្ឋានព្រលឹងដូចអាឡារតាបសនោះដែរ ។ ព្រះអង្គក៏ពុំទទួលយកតាមទៀត ហើយស្ដេចយាងចេញពីទីនោះសំដៅទៅគយាសីសប្បទេស ។ ក្នុងទីនោះព្រះអង្គបានជួបបញ្ចវគ្គិយភិក្ខុនៅត្រង់មាត់ច្រាំងស្ទឹងនេរញ្ជរា ដែលកំពុងតែស្មឹងស្មាធិ៍ ឲ្យបានរួចចាកទុក្ខតូចនឹងទុក្ខធំ ។ ព្រះប្រមុខជាតិសាក្យមួយអន្លើដោយភិក្ខុទាំង៥ អង្គនោះទ្រង់អធិដ្ឋានតាំងព្រះទ័យ ធ្វើទុក្ករកិរិយាឲ្យអស់រយៈកាល៦ ឆ្នាំ។ ប៉ុន្តែភិក្ខុទាំងនោះរត់ចោលព្រះអង្គ ដែលព្រះអង្គទ្រង់តាំងព្យាយាមពុំទាន់នឹងគ្រប់ឆ្នាំផង ; រីឯព្រះអង្គក៏ឥតបានសម្រេចព្រះសម្ពោធិញ្ញាណ ។ ព្រះលោកនាថទ្រង់យល់ច្បាស់ថា ការតឹងរឹងហួសពេកជាហេតុនាំឲ្យខូចការ ហើយក៏បន្ធូរសោយព្រះក្រយាតាមធម្មតាវិញ ទ្រង់ធ្វើទៅតាមការពិសោធន៍ដែលព្រះអង្គធ្លាប់បានធ្វើហើយ នៅក្រោមដើមជម្ពូព្រឹក្សាកាលនៅជាយុវកុមារនៅឡើយ ។ គោលបំណងដែលព្រះអង្គទ្រង់យកជ័យលោះគូសត្រូវគឺមរណភាពនោះឯង ដែលមានពលភាពស្ទើរតែតទល់ពុំបាន ។ ព្រះអង្គស្ដេចយាងចេញទៅបិណ្ឌបាត ។ ទេវតាក៏និមិត្តខ្លួនជានាយគោបាលចុះមកថ្វាយមធុបាយាស ដល់ព្រះអង្គរាល់ ៗ ថ្ងៃ ។ បញ្ចសហជីវិនភិក្ខុ លុះបានឃើញព្រះអង្គទ្រង់លះបង់តបធម៌ដូច្នេះហើយ ក៏លះបង់ព្រះអង្គចោល ។ ព្រះដ៏ជាទីកោតសរសលរ លុះទ្រង់បានទទួលសុខភាពបរិបូណ៌ដូចដើមវិញហើយ ក៏នៅតែតាមតឹងពីបញ្ហាសព្វញ្ញុតញ្ញាណទ្រង់គង់ក្រោមដើមពោធិព្រឹក្ស អធិដ្ឋានយ៉ាងដាច់ខាតថា "បើមិនសម្រេចគោលបំណងតាមប្រាថ្នាទេ អញនឹងមិនក្រោកឡើងជាដាច់ខាត" ។
គាថាទី ១៣:- មារាធិរាជដែលជាមេអពមង្គល លុះបានដឹងច្បាស់ថា សមណគោតមនឹងផុតចាកកណ្ដាប់ដៃអាណានិគមក្នុងលោកនេះដូច្នេះហើយ ក៏ឆ្លៀតឱកាសប្រើឧបាយកលក្រខ្វក់ជាច្រើនបែបច្រើនយ៉ាង ដើម្បីបំផ្លិចបំផ្លាញគ្រោងការណ៍របស់ព្រះអង្គ ដោយយកបវរកញ្ញាជានុយ ប៉ុន្តែមារាធិរាជចាញ់ព្រះអង្គជាស្វ័យប្រវត្តិ ហើយរត់បាត់ពីទីនោះទៅ ។ ពពួកទេព្តាក៏បង្អុរបុប្ផាពីលើស្ថានសួគ៌ចុះមក លើព្រះវិជិតមារជានិមិត្តរូបនៃជ័យជំនះរបស់ព្រះអង្គ ។
គាថាទី ១៤:- គាថានេះថ្លែងពីសិទ្ធត្ថសមណៈបានត្រាស់ដឹងអនុត្តរសម្មាសម្ពោធិញ្ញាណ ។ បន្ទាប់ពីបានផ្ចាញ់មារាធិរាជមកព្រះលោកាចារ្យទ្រង់ចូលកាន់ឈានយ៉ាងតឹងរ៉ឹង បានទទួលលទ្ធផលដ៏ប្រពៃក្នុងការជ្រាបច្បាស់នូវកំណើតពីអតីត, យល់ច្បាស់នូវកំណើតបច្ចុប្បន្នរបស់សត្វលោកនឹងជ្រាបច្បាស់នូវហេតុដែលសត្វលោកសោយទុក្ខ នឹងផលដែលសត្វលោកសោយសុខ ព្រោះតែផលនៃអំពើដែលខ្លួនបានធ្វើហើយ ។
(*)លោក គួច គីឡេង ជាអតីតសមណនិស្សិត នៃសាកលវិទ្យាល័យដែល្លី ទីក្រុងញូវដែល្លី ប្រទេសឥណ្ឌា ក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៦០ ។
លោកវិទូចុះផ្សាយព័ត៌មានអនឡាញ អំពីព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរ និងព្រះពុទ្ធសាសនាអន្តរជាតិថ្មីៗ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអាន និងជាពន្លឺក្នុងការត្រិះរិះពិចារណា ក្នុងការប្រព្រឹត្តទៅ នៃព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុងសង្គម ។