 |
| សេចក្តីប្រាថ្នារបស់ឧបាសក អនាគារិកៈ ធម្មបាល ។ |
លោកវិទូ | ថ្ងៃ ៧᧮៧ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ព.ស. ២៥៦៣ | ១៦ មិថុនា ២០១៩
អនាគារិកៈ ធម្មបាល (១៨៣៣-១៩៣៣) ជនជាតិស្រីលង្កា (Anagarika Dhammapala)
ដកស្រង់ពីសៀវភៅ «ពុទ្ធបូជនីយដ្ឋាន នៅទឹកដីពុទ្ធភូមិ (ឥណ្ឌា - នេប៉ាល់)» រៀបរៀងដោយ ភិក្ខុ ខាត់ ប៊ុនថាយ (ខេមរក្ខិតោ), ២០១១ ។
អនាគារិក ធម្មបាល កើតក្នុងឆ្នាំ ១៨៣៣ នៅក្នុងគ្រួសារស្តុកស្តម្ភ និង ជាគ្រួសារដែលមានការគោរពយ៉ាងខ្លាំងចំពោះព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ធម្មបាល មានបំណងប្រាថ្នាបូជាកម្លាំងកាយចិត្ត និងទេពកោសល្យដែលមាន ដើម្បីជួយស្រោចស្រង់ព្រះពុទ្ធសាសនាដែលកំពុងចុះអាប់ឱន និងឈប់ស្ងៀមទ្រឹង អស់ជាច្រើនសតវត្សរ៍មកហើយ នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ។
នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៩១ ធម្មបាល បានមកដល់សាន៌ាថ (ពារាណសី) ហើយគាត់មានការរន្ធត់ជាខ្លាំងដោយបានឃើញកន្លែងព្រះអង្គសម្តែងព្រះធម្មចក្កប្បវត្តនសូត្រ បានប្រែក្លាយទៅជាកន្លែងអ្នកស្រុកចាក់សំរាម និងជាកន្លែងចិញ្ចឹមសត្វទៅវិញ ។ ពុទ្ធស្ថានបុរាណនេះមិនត្រូវបានគេអើពើ និងចាប់អារម្មណ៍អ្វីឡើយ ។ ស្ថូបនានាដែលនៅមានឥដ្ឋល្អៗ ត្រូវបានគេរំលំ ហើយយកឥដ្ឋនោះទៅធ្វើសំណង់ផ្សេងៗទៀត ។
 |
| រូបសំណាក អនាគារិកៈ ធម្មបាល នៅមូលគន្ធកុដិថ្មី សាន៌ាថ (ពារាណសី) ។ |
ព្រះចេតិយពុទ្ធគយា មិនមានពុទ្ធសាសនិក ធ្វើការគោរពបូជា អស់ជាច្រើនសតវត្សរ៍ ។ នៅចុងសតវត្សរ៍ទី ១៦ មានអ្នកបួសហិណ្ឌូម្នាក់បានមកតាំងលំនៅក្បែរចេតិយពុទ្ធគយា ។ ក្រោយយូរមកទៀត មានអ្នកបួសហិណ្ឌូម្នាក់ ដែលគេស្គាល់ឈ្មោះថា មហាន្ត (អ្នកគ្រប់គ្រងបន្តពីអ្នកបួសហិណ្ឌូពីមុនៗ) បានកាន់កាប់ចេតិយពុទ្ធគយាដែលគេបោះបង់ចោលនោះមកធ្វើជាកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន។ មហាន្ត ថ្វីត្បិតតែជាអ្នកបួសសាមញ្ញ ក៏ប៉ុន្តែគាត់គឺជាអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើន និងមានឥទ្ធិពលនៅក្នុងតំបន់នេះ (សម័យកាលធម្មបាលមកពុទ្ធគយា) ។ ដំបូងឡើយ មហាន្តមិនមានប្រតិកម្មអ្វីចំពោះវត្តមានរបស់ធម្មបាលទេ ហើយថែមទាំងបានអនុញ្ញាតឲ្យលោកស្នាក់នៅទីកន្លែងរបស់ខ្លួនទៀតផង ។
ធម្មបាលបានផ្ញើលិខិតទៅកាន់មិត្ររបស់គាត់ និងសហគមន៍ពុទ្ធសាសនានៅក្នុងប្រទេស ស្រីលង្កា ភូមា និងឥណ្ឌា ដោយបានរៀបរាប់យ៉ាងច្បាស់ អំពីស្ថានភាពជាក់ស្តែង នៃមហាចេតិយពុទ្ធគយា ហើយនិងបានស្នើសុំការជួយជ្រោមជ្រែង ដើម្បីការអភិរ័ក្ស ព្រះចេតិយពុទ្ធគយាឲ្យបានល្អប្រសើរឡើង ។
អនាគារិក ធម្មបាលបានសម្រេចទុកការងារអភិរ័ក្សព្រះចេតិយមួយឡែកសិន ហើយងាកមករកកិច្ចប្រឹងប្រែងដើម្បីជំរុញឲ្យមានការគាំទ្រពីមជ្ឈដ្ឋានអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនាអន្តរជាតិ ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៨៩១ អនាគារិក ធម្មបាល បានបង្កើតសមាគម មហាពោធិ (Maha Bodhi Society) ក្នុងគោលបំណងដើម្បីថែរក្សា និងការពារមហាពោធិវិហារ ក៏ដូចជាពុទ្ធស្ថានផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា ។ ធម្មបាល បានបោះពុម្ពផ្សាយព្រឹត្តិប័ត្រព័ត៌មាន មហាពោធិ (ព្រឹត្តិប័ត្រពុទ្ធសាសនាជាអន្តរជាតិលើកដំបូង) ដើម្បីជូនដំណឹងដល់ប្រទេសអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនាអន្តរជាតិ អំពីដំណើរការរីកចម្រើន របស់សមាគម មហាពោធិ ។ បន្ទាប់មក អនាគារិក ធម្មបាល បានធ្វើដំណើរទស្សនកិច្ចទៅកាន់ប្រទេសភូមា និង ឥណ្ឌា ហើយបានថ្លែងក្នុងអង្គប្រជុំនៅទីនោះអំពីស្ថានភាពចាំបាច់ជាក់ស្តែងនៃមហាពោធិវិហារ ។ ជាងនេះទៅទៀតគាត់បានរៀបចំឲ្យមានធម្មយាត្រាពុទ្ធសាសនា ពីប្រទេសស្រីលង្កា មកកាន់ប្រទេសឥណ្ឌា ។ ពេលមានអ្នកធ្វើដំណើរធម្មយាត្រាមក កាលនោះ មហាន្ត (អ្នកបួសហិណ្ឌូ) បានទារយកលុយពីអ្នកធម្មយាត្រាទាំងនោះ ។ ពេលនោះសំនួរមួយបានលើកឡើងថា តើអ្នកណាជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិពិតនៃមហាពោធិវិហារនេះ ? ។ វិវាទដ៏ធំមួយបានកើតឡើងរវាងអ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនា និងលោកមហាន្ត ព្រោះតែការទាមទារភាពជាម្ចាស់កម្មសិទ្ធិនៃមហាពោធិវិហារ, ហើយបញ្ហានេះបានឈានទៅដល់ការប្តឹងផ្តល់គ្នាដ៏ល្វីងជូរចត់ ។
ក្នុងឆ្នាំ ១៨៩៣ អនាគារិក ធម្មបាល បានថ្លែងនៅក្នុងអង្គសន្និសីទមួយ នៅទីក្រុងឈីកាគោ (Chicago) អំពីពុទ្ធសាសនា, ហើយនេះគឺជាការផ្សព្វផ្សាយពុទ្ធសាសនាលើកដំបូងនៅបច្ចិមប្រទេស ។ លើសពីនេះទៀត គាត់បានបោះពុម្ពផ្សាយកាសែតពត៌មានពុទ្ធសាសនានៅប្រទេសស្រីលង្កា ។
តាមរយៈកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ អនាគារិក ធម្មបាល នេះហើយ ដែលបានធ្វើឲ្យសហគមន៍ពុទ្ធសាសនាអន្តរជាតិ ទាំងមហាយាន និងថេរវាទ បាននាំគ្នាមកកាន់ប្រទេសឥណ្ឌាជាលើកដំបូង ។ អនាគារិក ធម្មបាល បានកសាងសាលារៀន មន្ទីរពេទ្យ វិទ្យាស្ថានវិជ្ជាជីវៈផ្សេងៗ ហើយនិងបានជួយស្រោចស្រង់សាន៌ាថឲ្យបានក្លាយទៅជាមជ្ឈមណ្ឌលនៃព្រះពុទ្ធសាសនា ។ ដោយសារកិច្ចប្រឹងប្រែងរបស់គាត់នេះហើយ ដែលធ្វើឲ្យពុទ្ធសាសនិកទាំងឡាយ ក្នុងនិងក្រៅប្រទេសឥណ្ឌា អាចមកធ្វើការគោរពបូជានៅ មហាពោធិមហាវិហារ សារជាថ្មី ។ រហូតមកដល់ឆ្នាំ ១៩៤៩ មហាពោធិវិហារ ត្រូវបានគេប្រកាសស្របច្បាប់ និងផ្លូវការថាជាបូជនីយដ្ឋានរបស់អ្នកកាន់ពុទ្ធសាសនា ។ លទ្ធផលនេះអាចសម្រេចបានអាស្រ័យដោយមានការផ្តួចផ្តើម និង កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងយ៉ាងអស់ពីកម្លាំងកាយចិត្តរបស់ អនាគារិក ធម្មបាល តាំងពីឆ្នាំ ១៨៩១ ។
នៅមុនពេល អនាគារិក ធម្មបាលធ្វើមរណភាព គាត់បានប្រាថ្នាថា សូមឲ្យគាត់បានកើត ២៥ ជាតិទៀត ដើម្បីបានជួយផ្សព្វផ្សាយនូវព្រះធម៌របស់ព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់ ។ អនាគារិក ធម្មបាល បានទទួលមរណភាពក្នុងឆ្នាំ ១៩៣៣ នៅសាន៌ាថ (ពារាណសី) ឥណ្ឌា ៕
លោកវិទូចុះផ្សាយព័ត៌មានអនឡាញ អំពីព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរ និងព្រះពុទ្ធសាសនាអន្តរជាតិថ្មីៗ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ប្រិយមិត្តអ្នកអាន និងជាពន្លឺក្នុងការត្រិះរិះពិចារណា ក្នុងការប្រព្រឹត្តទៅ នៃព្រះពុទ្ធសាសនាក្នុងសង្គម ។